Służba Więzienna podlegająca Ministrowi Sprawiedliwości, zgodnie z ustawą o Służbie Więziennej z dnia 9 kwietnia 2010 roku jest umundurowaną i uzbrojoną formacją apolityczną, posiadającą własną strukturę organizacyjną. Realizuje na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks Karny Wykonawczy, zadania w zakresie wykonywania tymczasowego aresztowania oraz kar pozbawienia wolności, środków przymusu skutkujących pozbawienia wolności oraz kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.

Więziennictwo pełni istotną rolę w działaniach podejmowanych na rzecz zapewnienia porządku i bezpieczeństwa publicznego. Chroni społeczeństwo przed sprawcami przestępstw osadzonymi w zakładach karnych i aresztach śledczych, nie tylko izolując ich od społeczeństwa, ale przygotowując do poprawnego w nim funkcjonowania, bez wchodzenia w konflikt z prawem, powstrzymywania się od powrotu do przestępstwa, prowadząc oddziaływania resocjalizacyjne i readaptacyjne.

Pełniąc bardzo ważną funkcję w strukturach bezpieczeństwa państwa, współpracuje z innymi formacjami mundurowymi: Policją, Strażą Pożarną, Strażą Graniczną, ABW, CBA, wojskiem. W realizacji zadań resocjalizacyjnych współdziała ze stowarzyszeniami, organizacjami pożytku publicznego i instytucjami, kościołami i związkami wyznaniowymi, kuratorami.

Do podstawowych zadań Służby Więziennej należy:

• prowadzenie oddziaływań penitencjarnych i resocjalizacyjnych wobec osób skazanych na karę pozbawienia wolności, przede wszystkim przez organizowanie pracy sprzyjającej zdobywaniu kwalifikacji zawodowych, nauczania, zajęć kulturalno-oświatowych, zajęć z zakresu kultury fizycznej i sportu oraz specjalistycznych oddziaływań terapeutycznych; wykonywanie tymczasowego aresztowania w sposób zabezpieczający prawidłowy tok postępowania karnego o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;

• zapewnienie osobom skazanym na karę pozbawienia wolności lub tymczasowo aresztowanym, a także osobom, wobec których są wykonywane kary pozbawienia wolności i środki przymusu skutkujące pozbawieniem wolności, przestrzegania ich praw, a zwłaszcza humanitarnych warunków bytowych, poszanowania godności, opieki zdrowotnej i religijnej;

• humanitarne traktowanie osób pozbawionych wolności;

• ochrona społeczeństwa przed sprawcami przestępstw lub przestępstw skarbowych osadzonymi w zakładach karnych i aresztach śledczych;

• zapewnienie w zakładach karnych i aresztach śledczych porządku i bezpieczeństwa;

• wykonywanie na terytorium RP tymczasowego aresztowania oraz kar pozbawienia wolności i środków przymusu skutkujących pozbawieniem wolności jeżeli mają być wykonywane w zakładach karnych i aresztach śledczych i jeżeli wynikają z realizacji orzeczenia wydanego przez właściwy organ;

• współdziałanie z odpowiednimi formacjami innych państw oraz z organizacjami międzynarodowymi na podstawie umów i porozumień międzynarodowych.